نویسندگان
1
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی
2
کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه بین المللی امام خمینی
,
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
آسیای مرکزی بهعنوان بخشی از گستره حوزه تمدنی ایران با عنایت به اشتراکات و پیوندهای هویتی، تاریخی، سیاسی، فرهنگی، اعتقادی و اقتصادی و توجه بسیاری از کشورهای منطقهای و بینالمللی به این منطقه، بررسی و مطالعه در این خصوص را برای ایران ضروری کرده است. ایران پس از استقلال منطقه، تلاشهای گستردهای را در توسعه مناسبات خود با کشورهای منطقه آغاز کرده است آنچه مسلم است اینکه گرایشهای مختلفی همچون تاریخ مشترک، مرزهای طولانی، دورههای طولانی نفوذ فرهنگ ایرانی در این منطقه و زمینههای اقتصادی این جمهوریها را به سمت ایران میکشاند توفیق ایران در تأثیرگذاری در منطقه، فراهم کردن شرایط گسترش ارتباط و کاهش فاصله و قدرت سازی از طریق ارتباط و همبستگی بر اساس هویت مشترک با واحدهای این حوزه است. در این راستا نظریه سازهانگاری (constructivism) در روابط بینالملل و تصمیمسازی برخاسته از روانشناسی مثبتگرا همچون نظریه امید مورد توجه قرار گرفته است که هدف همکاری بین دولتها برای رسیدن به دنیایی باثبات و جریانی مثبت در راستای صلح و رفاه بیشتر است. پرسش اصلی پژوهش بدین صورت مطرح است: «الزام حضور جمهوری اسلامی ایران و اثرات آن بر جریانات و روندهای آسیای مرکزی چگونه قابل تبیین است؟» و با عنایت به این فرضیه که به نظر میرسد با توجه به مسائل و روابط موجود با کشورهای آسیای مرکزی، جمهوری اسلامی ایران با برنامهها، سیاستها، قراردادها و عملکردهای خود در عرصههای مختلف بر جریانات سیاسی منطقه و نوع و سطح ارتباط تأثیرگذار است. این مقاله در پی آن است که ضمن معرفی زمینههای فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و غیره که میتوانند در توسعه ارتباطات و امید بهبود روابط ایران با آسیای مرکزی مؤثر باشند زمینههای راهبردی توسعه روابط ایران با این کشورها را نیز ارائه دهد این نوشتار با مطالعات کتابخانهای و استفاده از روش اسنادی تدوین شده است.
1. ابوالحسن شیرازی، حبیبالله، 1370، ملیتهای آسیای میانه، تهران: دفتر مطالعات وزارت امور خارجه.
2. ازغندی، علیرضا، 1379، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: سمت.
3. آکینر، شیرین، 1367، اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ترجمه محمدحسین پایدار، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی، چاپ اول.
4. آپرین، فرانک، برانستون، دیوید، 1376، جاده ابریشم، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات سروش.
5. بیکی، مهدی، 1388، قدرت نرم جمهوری اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
6. فلاحنژاد، علی، 1384، سیاست صدور انقلاب اسلامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
7. دهقان طرزجی، محمود، 1379، سیاست خارجی ایران و همسایگان در دهه دوم انقلاب اسلامی، ج 1، تهران: انتشارات سروش.
8. دهقان، جلال، 1391، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: سمت.
9. دویچ، کارل و دیگران، 1375، نظریه روابط بینالملل، ج 2، ترجمه وحید بزرگی، تهران: جهاد دانشگاهی.
- دوئرتی، جیمز؛ فالتزگراف، رابرت، 1372، نظریههای متعارض در روابط بینالملل، ترجمه علیرضا طیب و وحید بزرگی، ج 2، تهران: نشر قومس.
- ذاکریان، مهدی، 1381، حقوق بشر در هزاره جدید، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
- رمضانی، روحالله، 1381، چهارچوب تحلیلی برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی، چاپ اول.
- سریعالقلم، محمود، 1379، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بازبینی نظری و پارادایم ائتلاف، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
- کاظمی، علیاصغر، 1372، روابط بینالملل در تئوری و عمل، تهران: نشر قومس، چاپ دوم.
- کولایی، الهه، 1389، سیاست و حکومت در اوراسیای مرکزی، تهران: سمت.
- لطفیان، سعیده، 1390، قزاقستان تحولات سیاسی، سیاست خارجی و امنیتی، تهران: دانشگاه تهران.
- محسنیانراد، مهدی، 1375، انقلاب، مطبوعات و ارزشها، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
- محمداوف، عبدالرحمان، 1391، سخنوری و بحث سیاسی، ترجمه امانالله شجاعی، بوشهر: شروع، چاپ اول.
- محمدیاوف، علی، 2010، بررسی علمی در مورد اشعار استاد رودکی، دوشنبه: ادیب، چاپ اول.
- محمدی، منوچهر، 1385، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- محمدی، منوچهر، 1386، آینده نظام بینالملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دانشکده روابط بینالملل وزارت امور خارجه.
- مجرد، محسن، 1386، تأثیر انقلاب اسلامی بر سیاست بینالملل، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- نهاوندیان، محمد، 1383، ما و جهانیشدن، تهران: انتشارات پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ب- مقالات
- ابوالحسن شیرازی، حبیبالله، (1384)، «توسعه مناسبات ایران و آسیای مرکزی»، مجله جغرافیا و توسعه، تهران، ص 130.
- امیراحمدیان، بهرام، (1382)، «کریدور شمال و جنوب و اهمیت آن در همگرایی منطقهای»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 21، ص 15.
- بشیریه، حسین، (1380)، «جایگاه منابع ملی در سیاستگذاری داخلی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 11 و 12، تهران، ص 36.
- تاجبخش، شهربانو، (1383)، «ناامنی و نابرابری در آسیای مرکزی و قفقاز»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، تهران، سال دوازدهم، شماره 45، ص 16.
- دهقانی فیروزآبادی، جلالالدین، (1385)، «بررسی گفتمانی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در آسیای مرکزی»، فصلنامه مطالعات ایران، شماره 2، ص 20.
- سازمند، بهاره، (1385)، «نقش جمهوری اسلامی ایران در فرصتها و چالشهای هویتی منطقه آسیای مرکزی»، برگرفته از چکیده مقالههای ارائهشده در همایش آسیای مرکزی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد، ص 42
- شفایی، امانالله، (1388)، «تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر تحولات سیاسی منطقه قفقاز»، فصلنامه علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره 48، ص 164.
- محسنین، مهرداد، (1384)، «افقهای همکاری ایران و روسیه در آسیای مرکزی و قفقاز» فصلنامه مرکز مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 12، ص 102.
- محمدی، منوچهر، (1383)، «بازتاب انقلاب اسلامی در جهان اسلام»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 63، صص 128-119.
- مرادی، منوچهر، (1378)، «جنگ در قفقاز، امنیت و منافع جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، تهران: وزارت امور خارجه، ص 13.
- مشیرزاده، حمیرا، (1383)، «سازهانگاری بهعنوان فرانظریه روابط بینالملل»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 65، ص 178.
- نظربایاوف، نورسلطان، (1375)، «در آستانه قرن بیستویک»، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز،تهران، وزارت امور خارجه، صص 58-51.
- نقیبزاده، احمد، (1388)، «رقابتهای قدرتهای منطقهای در آسیای میانه»، اطلاعات سیاسی، اقتصادی، ص 77.
- هالیدی، فرد، (1378)، «انقلاب و روابط بینالملل»، ترجمه مسعود اخوان کاظمی، انقلاب اسلامی، سال اول شماره 3، ص 32.
ج- انگلیسی
38. http://www.mehrnews.ir/fa/newsPrint.aspxNewsID
39. http://komeyl.persianblog.com/msasaniir.persianblog.com
40. M.Reza Behnam.Cnltnral Foundation of Iranian Politics(New York University of Utah Press 1991
41. Boli,john & john meyer and George Thomas, 1989, ontology and Rationalization in the western cultural accont, in George Thomas et at, (eds) international structure: constituting state, society, and the individual, London.