نقض کرامت و حقوق شهروندی و ظهور جنبش‌های انقلابی؛ مورد مطالعه پیدایش بیداری اسلامی در خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات

2 دانشیار دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره

چکیده

انسان موجودی است که به صورت ذاتی خود را دارای کرامت می‌شناسد و براین اساس احترام دیگران نسبت به خود را طلب می‌کند. حفظ کرامت انسان به عنوان حق طبیعی، مبنای اصلی وضع حقوق و قوانین بشری از جمله اعلامیه جهانی حقوق بشر قرار گرفته است. این حق همیشه جزو مطالبات انسان‌ها بوده و نادیده گرفتن آن موجب اعتراض شده است. از این‌رو نقش بنیادین در تحولات اجتماعی دارد. با توجه به اینکه در کشورهای عربی خاورمیانه، نقض حقوق شهروندی و کرامت انسانی به صورت گسترده صورت گرفته، پرسش این است که نقض کرامت انسانی، در خیزش اسلامی و مردمی کشورهای منطقه چه نقش و تاثیری داشته است؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد نقض کرامت انسانی و مصادیق ارزشی آن (عقلانیت، آزادی‌خواهی، عدالت‌محوری، امنیت، حق‌مالکیت، شاکربودن و تحول‌گرایی)، تاثیر اساسی در شکل‌گیری جنبش‌های منطقه داشته و یکی از ریشه‌های اصلی این جنبش‌ها به شمار می‌رود.
این نوشتار به روش تحلیلی- توصیفی، اصول کرامت انسانی در اندیشه اسلامی را بررسی نموده و تاثیرات نقض این مبانی را در پیدایش بیداری اسلامی در منطقه بازشناسی و تبیین می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The violation of the dignity and rights of citizens and the emergence of revolutionary movements, Case study: The upraising of Islamic awakening in the Middle East

چکیده [English]

Human beings who recognizes their inherent dignity and therefore have demands the honor and preservation of dignity of others to their own .The preservation dignity of man as a natural right, is the main base of the law and human rights, which the Universal Declaration of Human Rights is located on it. This right is demands of people always. So, if governments ignore it, citizens demonstrate their dissatisfactions and protests. So the violation of the dignity and rights of citizens has fundamental role in social changes and the fate of nations. Whit regard to the widespread violations of Civil rights and human dignity in the Middle East, and upraising of revolutionary movements and Islamic awakening in this region, the question is: What is the role and impacts of the violation of the dignity and rights of citizens on upraising of revolutionary movements and Islamic awakening in the Middle East?
Studies have shown that the violation of human rights and dignity of people has the major impacts and influence in the formation of the revolutionary movements and Islamic awakening in the Middle East, and it is one of the major roots of the Islamic awakening.
This article attempts describe and analyze the revolutionary movements and Islamic awakening in the Middle East and explain the role and impacts of the violation of the dignity and rights of citizens on it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic awakening
  • Human dignity
  • Human rights
  • Middle East
  • Islamic world

مراجع

  1. کتاب‌نامه

    الف- فارسی

    1.قرٱن کریم.

    2.آدمی، علی، یزدان‌پناه، مهدی و جهان‌خواه، عادل (1390)، «بیداری اسلامی و تغییر رژیم‌های عربی»، مطالعات راهبردی، سال 15، شماره 1 :60-79.

    3.آشوری، داریوش(1394)، دانشنامه سیاسی؛ فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی، تهران: مروارید، چاپ هشتم

    4.آقابخشی، علی(1374)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.

    5.ابن‌سینا (١٣٥٩)، النفس من کتاب الشفا، قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.

    6.ابن‌سینا (1379)، النجاه، ویرایش محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.

    7.ابن‌منظور (1408 هـ . ق)، لسان‌العرب، ج12، بیروت: داراحیاء التراث‌العربی، چاپ اول.

    8.احمدیان، حسن (1391)، «گذر مصر از رژیم اقتدارگرا؛ عوامل و زمینه‌ها»، روابط خارجی، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، سال چهارم، شماره اول، صص 218-191.

    9.استیل، برنت‌جی(1392)، امنیت هستی‌شناختی در روابط بین‌الملل، ترجمه: سیدجلال دهقانی‌فیروزآبادی، فرزاد رستمی و محمدعلی قاسمی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

    1. اسدی، علی وغلامی، طهمورث (1390)، «واکاوی بنیادگرایی اسلامی در خاورمیانه»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، سال ۲۵، شماره۲۸۳، صص۴۶-۴۷.
    2. افتخاری، اصغر(1391)، «جامعه‌شناسی سیاسی بیداری اسلامی در خاورمیانه»، مجموعه مقالات بیداری اسلامی در نظر و عمل، تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، چاپ اول.
    3. 12.      امام خمینی (1376)، ولایت فقیه حکومت اسلامی،  تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ ششم.
    4. بشیر، حسن (1392)، مبانی نظری بیداری اسلامی از نگاه امام خمینی(ره) و آیت‌الله خامنه‌ای، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ اول.
    5. پورسعید، فرزاد (1392)، بیداری اسلامی در جهان عرب؛ مطالعات نظری و موردی، تهران: مطالعات راهبردی، چاپ دوم.
    6. تمیمی ‌آمدی، عبدالواحد (1360)، شرح غررالحکم و دررالکلم، تصحیح میرجلال‌الدین حسینی‌ارموی، تهران: دانشگاه تهران.
    7. توکلی، سعید (1381)،«قاعده ‌ ‌‌‌لا‌ضـرر و قاعده‌ تسلیط در نظام‌ حقوقی ایران»، دادرسی، شماره 35، صص41-45.
    8. جعفری، محمدتقی(1390)، حقوق جهانی بشر: تحیق و تطبیق در دو نظام اسلام و غرب، تهران: مؤسسه نشر آثار علامه جعفری.
    9. جوادی‌آملی، عبدالله (1389)، رحیق مختوم، ج1، قم: نشر اسراء.
    10. جوادی‌آملی، عبدالله (1366)،  کرامت در قرآن، تهران: نشر رجاء، چاپ اول.
    11. خواجه‌سروی، غلامرضا (1391)، «نسبت انقلاب اسلامی ایران با بیداری اسلامی»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال 9، شماره 28، صص110-95.
    12. دشتی، محمد (1384)، ترجمه نهج‌البلاغه، قم: گلستان ادب، چاپ اول.
    13. دکمیجان، هرایر(1377)، اسلام در انقلاب: جنبش‌های اسلامی در رژیم‌های عرب، ترجمه: حمید احمدی، تهران: نشر کیهان، چاپ سوم.
    14. دهخدا، علی‌اکبر(1373)، لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول
    15. دهشیار، حسین (1390)، «جهان عرب، بنیادهای داخلی و بین‌المللی»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، سال25، شماره 284، صص4-17.
    16. دهقانی ‌فیروزآبادی، جلال (1388)، «امنیت هستی‌شناختی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی. سال اول. شماره اول، ص76-41.
    17. ذاکریان، مهدی(1382)حقوق بشر و خاورمیانه، تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، چاپ اول
    18. روزنامه‌ ایران (25/1/90)، «خاندان مبارک پشت میله‌های زندان»، شماره‌ 4766، ص‌ 6، به نقل از روزنامه الأهرام مصر.
    19. سردارنیا، خلیل‌الله (1388)، «موانع عدم پیشبرد دموکراسی‌سازی در شیخ‌نشین‌های خلیج فارس»، مطالعات خاورمیانه، سال۱۶، شماره۳و۴،صص 5-32.
    20. شیرودی، مرتضی(1388)،«انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی (تأثیرگذاری و نمونه‌ها)»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال 5، شماره 16، صص42-11.
    21. صانعی‌پور، محمود (1376)، «اصول و مبانی کرامت انسانی»، تدبیر، شماره 75.
    22. طباطبایی، محمدحسین (1360)، تفسیرالمیزان، تهران: نشر رجاء.
    23. عارفی، محمداکرم (1379)، جنبش اسلامی پاکستان، قم: بوستان کتاب، چاپ اول.
    24. عباسی، بیژن (1390)، حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین، تهران: دادگستر، چاپ اول
    25. قرشی، سید علی‌اکبر(1361)، قاموس قرآن، جلد 3 و4، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم.
    26. قهرمان‌پور، رحمان (1389)، «کالبدشکافی مسأله هویت در خاورمیانه» خاورمیانه پژوهی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، جلد سوم.
    27. کلینی، محمد، اصول کافی (1390)، ترجمه: صادق حسن‌زاده، چاپ پنجم، تهران: نشر قائم آل ‌محمد.
    28. کوچه مشکی، وحید (28/10/89) «فرار به سبک تونسی»، روزنامه‌ رسالت، شماره‌ 7183، ص‌ 8.
    29. گیدنز، آنتونی (1379)، جامعه‌شناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نی، چاپ ششم.
    30. گیدنز، آنتونی (1385)، تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه: ناصر موفقیان. چاپ چهارم، تهران: نی.
    31. لوئیس، برنارد (1384)، مشکل از کجا آغاز شد؟ تأثیر غرب و واکنش خاورمیانه، ترجمه: شهریار خواجیان، تهران: اختران، چاپ اول.
    32. مجلسی، محمدباقرین، محمدتقی(1386) بحارالانوار، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    33. مشیرزاده، حمیرا (1381) درآمدی نظری بر جنبش‌های اجتماعی، تهران: پژوهشکده امام خمینی.
    34. مطهری، مرتضی(1393)، عدل الهی، تهران: نشر صدرا.
    35. مطهری، مرتضی (1383)، ده‌گفتار، تهران: نشر صدرا.
    36. مطهری، مرتضی (1377)، نهضت‌های اسلامی در صدساله اخیر، چاپ 25، تهران: نشر صدرا.
    37. معین، محمد (1375)، فرهنگ معین، تهران: امیر کبیر، چاپ نهم.
    38. معین، محمد (1377)، فرهنگ معین، تهران: امیرکبیر، چاپ دوازدهم.
    39. ملاصدرا (1368)، الحکمه المتعالیه فی‌الاسفار الاربعه، قم: طلیعه نور.
    40. وهاب‌پور، پیمان و نقدی، جعفر (1390) «واکاوی تئوریک دیدگاه‌های مقام معظم رهبری دربارة تحولات منطقه شمال آفریقا»، بصائر، سال28، شماره 307، صص4-11.
    41. نیاکوئی، سیدامیر، (1390)، «تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا»؛ ریشه‌ها و پیامدهای متفاوت، روابط خارجی، سال3، شماره4، صص:276-239.
    42. یزدی، حسین (1379)، آزادی در نگاه شهید مطهری، تهران: صدرا، چاپ اول.
    43. یوسف‌احمد، احمد (1380)، «جهان عرب در ابتدای قرن بیست و یکم»، ترجمه: محمود موسوی ‌بجنوردی، مطالعات خاورمیانه، سال۸، شماره۳.صص113-134.
    44. یوسفی، محمد (1386)، اصلاحات سیاسی در عربستان سعودی، تهران:  ابرارمعاصر، چاپ اول.

     

    ب- لاتین

     

    1. Anderson, Lisa(2011), Demystifying the Arab Spring: Parsing the Differencs between Tunisia, Egpt and Libya ,Foreign Affairs, 90, 30.

     

    1. Aneja, Atul,(2011), “Protest Movements in West Asia: Some Impressions,

    Strategic Analysis, N. 35, 4, July.

     

    1. Goldstone, Jack A (2011), “Understanding the Revolution of 2011: Weakness and Resilience in Middle Eastern Autocracies”, Foreighn Affairs,May/June.

     

    1. Global Gender Gap Report.2010

     

    1. Hamdy A. Hassan, (2011), Civil Society in Egypt under the Mubarak Regime, Afro Asian Journal of Social Sciences, Vol.2, No. 22.

     

    1. HRw(Human Rights Watch)(2012)”Voices from Tahrir:Bread Freedom, Dignity.25 January. www.hrw.org/audio/2012/01/25/Voices-Tahrir-Bread-Freedom-Dignity.

     

    1. International Labour Organization (ILO). 2011. Youth Unemployment in theArab Word Is a Major Cause for Rebellion.

     

    1. Mitzen, Jennifer (2006), “Anchoring Europe’s Civilizing Identity: Habits, Capabilities and Ontological security”, Journal of European Public Policy, Volume 13, Issue 2.
    2. Oweiss Ibrahim M, (1988), ((Egypt Economy: the Pressing Issues,
    3. Economy)http://faculty.georgetown.edu/imo3/epe/epe.htm.                          
    4. Population Council, Survey of Young People in Egypt ,Cairo: Population Council, December 2010.
    5. www.aljazeera.com
    6. www.prb.org/Articles/2011/youth-egypt-revolt.aspx.
    7. www.popcouncil.org/projects/234_surveyyoungpeopleegypt.asp
    8. www.irna.ir/fa/news/1999380

     

    1. بیانات به مناسبت میلاد حضرت علی(ع)(6/4/1387) و دیدار با مسئولان نظام در عید مبعث(9/4/1390) قابل دسترسی در:   www.leader.ir

     

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار