نویسندگان
1
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات
2
دانشیار دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره
,
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
انسان موجودی است که به صورت ذاتی خود را دارای کرامت میشناسد و براین اساس احترام دیگران نسبت به خود را طلب میکند. حفظ کرامت انسان به عنوان حق طبیعی، مبنای اصلی وضع حقوق و قوانین بشری از جمله اعلامیه جهانی حقوق بشر قرار گرفته است. این حق همیشه جزو مطالبات انسانها بوده و نادیده گرفتن آن موجب اعتراض شده است. از اینرو نقش بنیادین در تحولات اجتماعی دارد. با توجه به اینکه در کشورهای عربی خاورمیانه، نقض حقوق شهروندی و کرامت انسانی به صورت گسترده صورت گرفته، پرسش این است که نقض کرامت انسانی، در خیزش اسلامی و مردمی کشورهای منطقه چه نقش و تاثیری داشته است؟ بررسیها نشان میدهد نقض کرامت انسانی و مصادیق ارزشی آن (عقلانیت، آزادیخواهی، عدالتمحوری، امنیت، حقمالکیت، شاکربودن و تحولگرایی)، تاثیر اساسی در شکلگیری جنبشهای منطقه داشته و یکی از ریشههای اصلی این جنبشها به شمار میرود.
این نوشتار به روش تحلیلی- توصیفی، اصول کرامت انسانی در اندیشه اسلامی را بررسی نموده و تاثیرات نقض این مبانی را در پیدایش بیداری اسلامی در منطقه بازشناسی و تبیین مینماید.
کتابنامه
الف- فارسی
1.قرٱن کریم.
2.آدمی، علی، یزدانپناه، مهدی و جهانخواه، عادل (1390)، «بیداری اسلامی و تغییر رژیمهای عربی»، مطالعات راهبردی، سال 15، شماره 1 :60-79.
3.آشوری، داریوش(1394)، دانشنامه سیاسی؛ فرهنگ اصطلاحات و مکتبهای سیاسی، تهران: مروارید، چاپ هشتم
4.آقابخشی، علی(1374)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.
5.ابنسینا (١٣٥٩)، النفس من کتاب الشفا، قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم.
6.ابنسینا (1379)، النجاه، ویرایش محمدتقی دانشپژوه، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
7.ابنمنظور (1408 هـ . ق)، لسانالعرب، ج12، بیروت: داراحیاء التراثالعربی، چاپ اول.
8.احمدیان، حسن (1391)، «گذر مصر از رژیم اقتدارگرا؛ عوامل و زمینهها»، روابط خارجی، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، سال چهارم، شماره اول، صص 218-191.
9.استیل، برنتجی(1392)، امنیت هستیشناختی در روابط بینالملل، ترجمه: سیدجلال دهقانیفیروزآبادی، فرزاد رستمی و محمدعلی قاسمی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- اسدی، علی وغلامی، طهمورث (1390)، «واکاوی بنیادگرایی اسلامی در خاورمیانه»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، سال ۲۵، شماره۲۸۳، صص۴۶-۴۷.
- افتخاری، اصغر(1391)، «جامعهشناسی سیاسی بیداری اسلامی در خاورمیانه»، مجموعه مقالات بیداری اسلامی در نظر و عمل، تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، چاپ اول.
- 12. امام خمینی (1376)، ولایت فقیه حکومت اسلامی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ ششم.
- بشیر، حسن (1392)، مبانی نظری بیداری اسلامی از نگاه امام خمینی(ره) و آیتالله خامنهای، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ اول.
- پورسعید، فرزاد (1392)، بیداری اسلامی در جهان عرب؛ مطالعات نظری و موردی، تهران: مطالعات راهبردی، چاپ دوم.
- تمیمی آمدی، عبدالواحد (1360)، شرح غررالحکم و دررالکلم، تصحیح میرجلالالدین حسینیارموی، تهران: دانشگاه تهران.
- توکلی، سعید (1381)،«قاعده لاضـرر و قاعده تسلیط در نظام حقوقی ایران»، دادرسی، شماره 35، صص41-45.
- جعفری، محمدتقی(1390)، حقوق جهانی بشر: تحیق و تطبیق در دو نظام اسلام و غرب، تهران: مؤسسه نشر آثار علامه جعفری.
- جوادیآملی، عبدالله (1389)، رحیق مختوم، ج1، قم: نشر اسراء.
- جوادیآملی، عبدالله (1366)، کرامت در قرآن، تهران: نشر رجاء، چاپ اول.
- خواجهسروی، غلامرضا (1391)، «نسبت انقلاب اسلامی ایران با بیداری اسلامی»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال 9، شماره 28، صص110-95.
- دشتی، محمد (1384)، ترجمه نهجالبلاغه، قم: گلستان ادب، چاپ اول.
- دکمیجان، هرایر(1377)، اسلام در انقلاب: جنبشهای اسلامی در رژیمهای عرب، ترجمه: حمید احمدی، تهران: نشر کیهان، چاپ سوم.
- دهخدا، علیاکبر(1373)، لغتنامه، تهران: دانشگاه تهران، چاپ اول
- دهشیار، حسین (1390)، «جهان عرب، بنیادهای داخلی و بینالمللی»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، سال25، شماره 284، صص4-17.
- دهقانی فیروزآبادی، جلال (1388)، «امنیت هستیشناختی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» فصلنامه بینالمللی روابط خارجی. سال اول. شماره اول، ص76-41.
- ذاکریان، مهدی(1382)حقوق بشر و خاورمیانه، تهران: مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، چاپ اول
- روزنامه ایران (25/1/90)، «خاندان مبارک پشت میلههای زندان»، شماره 4766، ص 6، به نقل از روزنامه الأهرام مصر.
- سردارنیا، خلیلالله (1388)، «موانع عدم پیشبرد دموکراسیسازی در شیخنشینهای خلیج فارس»، مطالعات خاورمیانه، سال۱۶، شماره۳و۴،صص 5-32.
- شیرودی، مرتضی(1388)،«انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی (تأثیرگذاری و نمونهها)»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال 5، شماره 16، صص42-11.
- صانعیپور، محمود (1376)، «اصول و مبانی کرامت انسانی»، تدبیر، شماره 75.
- طباطبایی، محمدحسین (1360)، تفسیرالمیزان، تهران: نشر رجاء.
- عارفی، محمداکرم (1379)، جنبش اسلامی پاکستان، قم: بوستان کتاب، چاپ اول.
- عباسی، بیژن (1390)، حقوق بشر و آزادیهای بنیادین، تهران: دادگستر، چاپ اول
- قرشی، سید علیاکبر(1361)، قاموس قرآن، جلد 3 و4، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ سوم.
- قهرمانپور، رحمان (1389)، «کالبدشکافی مسأله هویت در خاورمیانه» خاورمیانه پژوهی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، جلد سوم.
- کلینی، محمد، اصول کافی (1390)، ترجمه: صادق حسنزاده، چاپ پنجم، تهران: نشر قائم آل محمد.
- کوچه مشکی، وحید (28/10/89) «فرار به سبک تونسی»، روزنامه رسالت، شماره 7183، ص 8.
- گیدنز، آنتونی (1379)، جامعهشناسی، ترجمه: منوچهر صبوری، تهران: نی، چاپ ششم.
- گیدنز، آنتونی (1385)، تجدد و تشخص: جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه: ناصر موفقیان. چاپ چهارم، تهران: نی.
- لوئیس، برنارد (1384)، مشکل از کجا آغاز شد؟ تأثیر غرب و واکنش خاورمیانه، ترجمه: شهریار خواجیان، تهران: اختران، چاپ اول.
- مجلسی، محمدباقرین، محمدتقی(1386) بحارالانوار، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- مشیرزاده، حمیرا (1381) درآمدی نظری بر جنبشهای اجتماعی، تهران: پژوهشکده امام خمینی.
- مطهری، مرتضی(1393)، عدل الهی، تهران: نشر صدرا.
- مطهری، مرتضی (1383)، دهگفتار، تهران: نشر صدرا.
- مطهری، مرتضی (1377)، نهضتهای اسلامی در صدساله اخیر، چاپ 25، تهران: نشر صدرا.
- معین، محمد (1375)، فرهنگ معین، تهران: امیر کبیر، چاپ نهم.
- معین، محمد (1377)، فرهنگ معین، تهران: امیرکبیر، چاپ دوازدهم.
- ملاصدرا (1368)، الحکمه المتعالیه فیالاسفار الاربعه، قم: طلیعه نور.
- وهابپور، پیمان و نقدی، جعفر (1390) «واکاوی تئوریک دیدگاههای مقام معظم رهبری دربارة تحولات منطقه شمال آفریقا»، بصائر، سال28، شماره 307، صص4-11.
- نیاکوئی، سیدامیر، (1390)، «تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا»؛ ریشهها و پیامدهای متفاوت، روابط خارجی، سال3، شماره4، صص:276-239.
- یزدی، حسین (1379)، آزادی در نگاه شهید مطهری، تهران: صدرا، چاپ اول.
- یوسفاحمد، احمد (1380)، «جهان عرب در ابتدای قرن بیست و یکم»، ترجمه: محمود موسوی بجنوردی، مطالعات خاورمیانه، سال۸، شماره۳.صص113-134.
- یوسفی، محمد (1386)، اصلاحات سیاسی در عربستان سعودی، تهران: ابرارمعاصر، چاپ اول.
ب- لاتین
- Anderson, Lisa(2011), Demystifying the Arab Spring: Parsing the Differencs between Tunisia, Egpt and Libya ,Foreign Affairs, 90, 30.
- Aneja, Atul,(2011), “Protest Movements in West Asia: Some Impressions,
Strategic Analysis, N. 35, 4, July.
- Goldstone, Jack A (2011), “Understanding the Revolution of 2011: Weakness and Resilience in Middle Eastern Autocracies”, Foreighn Affairs,May/June.
- Global Gender Gap Report.2010
- Hamdy A. Hassan, (2011), Civil Society in Egypt under the Mubarak Regime, Afro Asian Journal of Social Sciences, Vol.2, No. 22.
- HRw(Human Rights Watch)(2012)”Voices from Tahrir:Bread Freedom, Dignity.25 January. www.hrw.org/audio/2012/01/25/Voices-Tahrir-Bread-Freedom-Dignity.
- International Labour Organization (ILO). 2011. Youth Unemployment in theArab Word Is a Major Cause for Rebellion.
- Mitzen, Jennifer (2006), “Anchoring Europe’s Civilizing Identity: Habits, Capabilities and Ontological security”, Journal of European Public Policy, Volume 13, Issue 2.
- Oweiss Ibrahim M, (1988), ((Egypt Economy: the Pressing Issues,
- Economy)http://faculty.georgetown.edu/imo3/epe/epe.htm.
- Population Council, Survey of Young People in Egypt ,Cairo: Population Council, December 2010.
- www.aljazeera.com
- www.prb.org/Articles/2011/youth-egypt-revolt.aspx.
- www.popcouncil.org/projects/234_surveyyoungpeopleegypt.asp
- www.irna.ir/fa/news/1999380
- بیانات به مناسبت میلاد حضرت علی(ع)(6/4/1387) و دیدار با مسئولان نظام در عید مبعث(9/4/1390) قابل دسترسی در: www.leader.ir