نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 ، تشیع به یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار دنیای ژئوپلیتیک تبدیل شد. با این دگرگونی کمنظیر در کانون جغرافیایی شیعه، تشیع در کشور بزرگی مثل ایران به قدرت سیاسی دست یافت. مسلّم است که سیاسی شدن شیعه در جهان، ماهیتی ژئوپلیتیک پیدا کرده است، چرا که از نقطهنظر ژئوپلیتیک، مسائل ایران و تشیع به گونهای با هم پیوند خورده است که ایران نمیتواند نسبت به سرنوشت شیعیان بیتفاوت باشد. ایران و پاکستان به عنوان دو کشور مهم و استراتژیک در جنوب غرب آسیا توانسته اند تاثیرگذاری مهمی بر تحولات منطقه و نیز بین الملل داشته باشند . اشتراکات فرهنگی ، مذهبی و اجتماعی از یک سو و داشتن مرز مشترک پهناور از سوی دیگر موجب شده است روابط دو کشور با وجود اختلافات بنیادی در منافع و رویکردهای سیاسی نسبت به مسائل مهم و استراتژیک منطقه ای و بین المللی بر اساس رابطه ای دوستانه و پایدار تنظیم و استوار باشد.
در این پژوهش به بررسی روابط ایران و پاکستان از منظر ژئوپلیتیک شیعه پرداخته شده که در نتیجه آن نشان داده می شود شیعیان پاکستان با وجود فشارهایی که از جانب گروه های سلفی و تکفیری بر آنها حاکم است اما توانسته اند در روابط بین این کشور و جمهوری اسلامی ایران نقش ویژه ای داشته باشند.
کلیدواژهها
1. اطهر رضوی، سید عباس، (1376)، شیعه در هند، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، ج 1.
2. حافظنیا، محمدرضا، (1385)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی.
3. عارفی، محمد اکرم، (1385)، شیعیان پاکستان، قم: بوستان کتاب، ج 1.
4. مجتهدزاده، پیروز، (1381)، جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، تهران: انتشارات سمت.
5. موسوی بجنوردی،سیدمحمدکاظم،(1367)،دایره المعارف بزرگ اسلامی ، تهران ، ناشر مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی،ج 1، چاپ اول
6. ابراهیمی، شهروز؛ ستوده، علیاصغر؛ شیحون، احسان، (1389)، «رویکرد اسلامی به روابط بینالملل در مقایسه با رویکردهای رئالیستی و لیبرالیستی»، دوفصلنامه دانش سیاسی، 6(12): 5-42.
7. احمدی، سید عباس؛ واثق، محمود؛ جاسمنژاد، مسعود، (1391)، «ژئوپلیتیک شیعه و ارتقای جایگاه ایران در خاور میانه پس از انقلاب اسلامی»، پژوهشهای جغرافیای انسانی، 80: 65-84.
8. افضلی، رسول؛ کیانی، وحید، (1391)، «بازخوانی ژئوپلیتیک شیعه: نگرشی جدید به بحث، همایش ژئوپلیتیک شیعه»، 78-87.
9. پیشگاهیفرد، زهرا؛ قدسی، امیر، (1387)، «بررسی و تحلیل ویژگیهای ژئوپلیتیکی پاکستان و نقش آن در روابط با سایر کشور ها»، فصلنامه پژوهشهای جغرافیایی، 63: 81-99.
26-Alikan,Zahid and Shair Ahmad , (2008) ,Pakistan and Iran In Afghanistan:From Soviet Intervention To the Fall Of Taliban , Gentrol Asia Journal No.64 :28-42
27- Alam , Shah , (2004) , Iran – Pakistan Relation : Political and Strategic Dimenisons , Strategic Analysis Journal , Vol .28 ,No -4: 526-547.
28-Askari Rizvi , Hassan ,(2004)Pakistan s ForeignPolicy :An Overveiw 1974-2004, Pakistan Institute Of Legislative Development and TranSparency – pildat , 1-29.
29-Agnew .J .Religion and Geopolitics , 11 , 183 -191.
30-Jordan ,T. and Laventery,L. , 2001 , Introduction to Cultural Geography , Translate by Simin Ttavallayi and Mohammad Solimani ,In statute Of Calture , Arts and Communication , Tehran,(In Persian)
31http://fa.wikishia.net/view/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8 %A 7%D9%86.
32-Mushahid , hussain , (1991) , Pakistan – Iran Relations In the Changing World Scenario:Challenges and Response ,In tarik Jain , et al ,eds.,Foreign Policy Debate: the years Ahead (Islamabad:Institute Of Policy Studies) , 21-59.
33-O Tuathail , G ,Spritual geopolitics:Fr.Edmund Walsh and Jesuit Anti-Communism,in D.Atkinson and K.Dodd(eds) Geoplitics: A century Of Geopolitical thought,(New York:Routledge,2000), 187-209.
34-Pant,Horsh V.(2009) Pakistan and Iran s Dys Functional Relation ship,Middle East Quarterly,Spring,Volume XVI:Number2, 43-50.
35-Snyder,Jack(2009),Religion and International Relation s Theory,Internet : http://www.princeton.edu/politics/events/repository/public/faculty/snyder-religion-and-IR-theory.pdf