نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
داعش نام اختصاری گروه افراطی موسوم به دولت اسلامی عراق و شام که در سوریه و عراق فعالیت دارد، داعش در واقع ادامه تشکیلاتی گروههای سلفی جهادی در عراق به رهبری ابومصعب زرقاوی بوده که همواره در اعلامیههای خود به فتواهای ابن تیمیه استناد میکردند. این گروه تندرو بخاطر تفسیر و قرائتهای خشن از اسلام و خشونتهایش معروف میباشد. جریان داعش، از حیث زمینههای اجتماعی شکلگیری، نوع ایدئولوژی و تفکر حاکم بر آن، سازماندهی و عملکرد و همچنین نیروهای خارجی درگیر در آن، توجه بسیاری از پژوهشگران و تحلیلگران را به خود جلب کرده است. طبعا پرداختن به چنین پدیده پیچیدهای بدون در نظر گرفتن متغیرهای داخلی دو کشور سوریه و عراق و همچنین منافع بازیگران خارجی میسر نیست. بنابراین، پژوهش حاضر تلاش میکند به این پرسش اصلی پاسخ دهد که زمینههای داخلی و بینالمللی شکلگیری داعش و بحران اخیر در سوریه و عراق چیست؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد که ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی در شکلگیری این گروه تندرو و گسترش بحران در دو کشور سوریه و عراق نقش داشتهاند. به عبارت دیگر آموزههای وهابیت عربستان و بحرانهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی این جوامع از یکسو و دخالت بازیگران خارجی و متحدان منطقهای آنها برای حفظ موقعیت و جایگاه خود در موازنه قدرت جدید درپی جنبش های مردمی در منطقه از سوی دیگر منجر به شکلگیری این گروه سلفی تندرو و ناامن شدن منطقه شده است.
کلیدواژهها
1.
10.قاسمیان، روحالله، (1392)، کنکاشی در تحولات سوریه؛ ریشهها، بازیگران و پیامدها، تهران: مؤسسه مطالعات غرب آسیا و افریقا، چاپ اول.
11.کپل، ژیل، (1382)، پیامبر و فرعون، ترجمه حمید احمدی، تهران: کیهان، چاپ اول.
12.کتاب سبز سوریه، (1387)، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی، چاپ اول.
13.لو استرنج، گای، (بیتا)، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران: ناشر بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ اول.
14.محمد ، عبد، (1370)، وهابیها را اینگونه دیدم، ترجمه میثم موسایی، تهران: نشر سازمان تبلیغات،چاپ اول.
15.احمدی، حمید، (1384)، «جنبشهای اسلامی و خشونت در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال دوازدهم، ش ۱، 49ـ۳۲.
16.اسدی، علیاکبر، (1384)، «امریکا و گروههای اجتماعی عراق»، فصلنامه مطالعات منطقهای جهان اسلام، سال ششم، شماره 24، 187.
17.زیسر، آیل، (1374)، «سوریه و اسرائیل میان جنگ و صلح»، فصلنامه خاورمیانه، سال دوم، شماره 2، 44.
18.ساعی، احمد؛ علیخانی، مهدی، (1392)، «بررسی چرخه تعارض در روابط ج.ا. ایران و عربستان»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره 22، 129-103.
19.سریعالقلم، محمود، (1374)، «تبیین مبانی سیاست خارجی عراق» فصلنامه خاورمیانه، سال دوم، شماره 2، 38 – 93.
20.عباس فتح آبادی، مهدی(1389)،« القاعده پس از 11 سپتامبر»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40 , شماره 2، 15.
21.محب علی، قاسم، (1390)، «ریشههای بحران»، مهرنامه، سال دوم، شماره هجدهم، دی ماه
22.مهدی بخشی، شیخ احمد، (1385)، «جهاد از ابن تیمیه تا بن لادن»، علوم سیاسى، شماره 34 ، ص4.
23.نعیمیان، ذبیحالله، (1386)، «جریان نوسلفیها در دوران معاصر»، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 11، 4.
24.نیاکویی، سید امیر؛ بهمنش، حسین، (1391)، «بازیگران معارض در سوریه: اهداف ورویکردها»، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، 135-97.
25.مسجدجامعی، محمد، (1386)، «تحولات اندیشه سلفی در دوران معاصر: کدامین آینده؟»، دفتر مطالعات وزارت امور خارجه (سخنرانی2/11/86).
26.موسوی، سید حسین، (1388)، «مذاکرات سوریه و اسرائیل»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال دوازدهم، شماره دوم، 3.
27. شریعتی، سارا، (1381)، «بنیادگرایی اسلامی: دلایل درونی، علل بیرونی»، روزنامه ایران،یکشنبه 27/5/1381، 8 .
28.رشیدی، علی، (10/7/1393)، «داعش، ماهیت و تاریخچه»، http://tabesh.net
29.حسینپور، محمدمهدی، (10/7/1393)، «طالبان و القاعده» http://www.vahabiat.porsemani.ir
30.شیخالاسلام، حسین، (14/7/1393)، «علل بحران و آینده سوریه»، http://www.hamandishi.ir
31.ابنکثیر الدمشقی، ابو الفداء الحافظ« البدایه و النهایه»، بیروت، دارالکتب العلمیه، ج 14.
32.ابوزهره، محمد(بیتا)، «تاریخ المذاهب الاسلامیه» ، قاهره، دارالفکر العربی.
33.الشوکانی، محمد بن علی، «البدر الطالع»، بیروت، دار المعرفة، ج 1.
34.الجواهری، محمد عابد، (2000)، «العقل السیاسی العربی محددانه وتجلیانه»، طبعه 4، بیروت: مرکز الدراسات واحد العربیه.
35.تقوی، ابوالعلی، (بی تا )، «الفرقه الوهابیه فی خدمه من هو»، بیروت- لندن، الارشاد لطباعه و لنشر.
36.حبیب الغالبی، ابراهیم، (2007)، «شرکه بلاک ووتر وحقیقه المرتزقه»، مرکز العراق الدراسات.
37.سبحانی، جعفر، (1411)، « بحوث فی الملل و النحل»، بیروت، الدار الاسلامیه، ج 1، 326 – 327.
38.سعد، عادل، (2009)، «النخبه الحاکمه فی العراق وحاجتها الی قوه المنشا وتعمیق النفوذ»، مرکز العراق الدراسات.
39.ماکففرن، جورج؛ ویلیام، بولک، (2006)، «الخروج من العراق خطه عملیه الانسحاب الان»، بیروت: مرکز الدراسات واحد العربیه.
40.مجموعه من الباحشین، (2008)، «العراق تحت الاحتلال تدمیر الدوله تکریس الفوضی»، بیروت: مرکز الدراسات واحد العربیه.
)