,
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
با توجه به تحولات چند سال اخیر در عراق که منجر به منازعات قومی و مذهبی شده است، این پرسش مطرح می‌شود که آیا این وضعیت یکپارچگی سرزمینی عراق را با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد و احتمالاً باعث تجزیه سرزمینی عراق خواهد شد؟ بررسی مواضع گروه‌های داخلی عراق و منافع کشور امریکا و کشورهای همسایه عراق شامل ایران، عربستان و ترکیه نشانگر این امر است که در صورت تجزیه عراق نه تنها منافع کشورهای ذکرشده به خطر خواهد افتاد، بلکه پیامدهای مخاطره‌آمیز فراوانی در منطقه خواهد داشت؛ بنابراین، این بازیگران مانع تجزیه سرزمینی عراق خواهند شد. در این مقاله به نقش عوامل درونی و بازیگران بیرونی در صحنه سیاست و جامعه عراق پرداخته می‌شود و اثرگذاری هر یک از گروه‌های مذهبی و هویت‌های قومی در ساختار جامعه عراق و نقش و منافع دولت‌های تأثیرگذار بر سیاست و جامعه عراق مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرد. یافته‌های پژوهشی این مقاله نشان می‌دهد که تجزیه سرزمینی عراق، سناریویی قوی نیست و با عدم قطعیت فراوانی مواجه است، درحالی‌که سناریوی حفظ انسجام ملی و بقای تمامیت ارضی عراق با اهداف و منافع گروه‌های داخلی و دولت‌های خارجی سازگاری بیشتری دارد.
- اردشیر پشنگ، (19/10/1392) ، «تمایزات انتخابات پارلمانی 2014 عراق با دوره‌های پیشین»، http://www.kurdpress.com
- برزگر، کیهان، (1387). ایران، عراق جدید و نظام سیاسی-امنیتی خلیج‌فارس، تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی؛ دفتر گسترش تولید علم، چاپ اول.
- بهرامی، محمد، (5/11/1390)، «اهداف و منافع استراتژیک ترکیه در عراق»، www.peac.ipsc.org
- جلالی، مجید، (30/2/1391)، «صحنه سیاسی عراق آبستن تحولات جدید»، www.Islamtimes.org
- حاتمی، محمدرضا؛ لعل علیزاده، محمد، (1389)، مبانی علم سیاست، تهران: انتشارات پیام نور، چاپ دوم.
- حق‌پناه، جعفر، (1387). کردها و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: مؤسسه تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، چاپ اول.
- خبرگزار فارس(29/2/1393).« انتخابات عراق در سال 2014»، http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930227001183#sthash.2k13av0N.dpuf
- دویچه، وله فارسی،(29/4/2014)، «احزاب عراق به استقبال انتخابات پارلمانی می‌روند»، http://www.dw.de/.
- راستگو، محمد زمان، (1386). تأثیر منازعات قومی و مذهبی بر روند سیاسی عراق؛ تجزیه یا انسجام، پایان‌نامه تحصیلی کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه.
- رایش، مایکل. (1388). جامعه و سیاست، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: انتشارات سمت، چاپ چهارم.
- ساندرز، دیوید، (1380). الگوهای بی‌ثباتی سیاسی، تهران: ترجمه و نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ اول.
- سریع‌القلم، محمود، (1381)، «عراق جدید، خاورمیانه جدید، پیامدهای نظری برای ایران»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، تهران، مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، سال نهم، شماره 32، صص: 2- 1.
- سلامی، محمد، (1390)، «تعارضات و منابع تنش در مناسبات ایران و عراق پس از صدام»، مطالعات خاورمیانه مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، سال هفدهم، شمارۀ 64، صص 96-67.
- عمرانی، ابوذر، 1387، تأثیر جهانی‌شدن بر حاکمیت ملی دولت‌ها، پایان‌نامه تحصیلی کارشناسی ارشد، تهران، دانشکدۀ روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه.
- قاسمی، محمدعلی، (1389)، «بازیگران مؤثر بر آینده عراق: منافع و سناریوها»، فصلنامه مطالعات راهبردی، ، تهران: سال سیزدهم، شماره 1، صص 58-37.
- کاکایی، سیامک، (20/8/1392)، «تصویب قانون انتخابات عراق»، به نقل از خبرآنلاین:http://www.khabaronline.ir/detail/322164/weblog/skakaei.
- کیک، محمد، (15/10/1391) «نسب‌شناسی جریان‌های شورشی در عراق»، مجله الکترونیکی ویستا به نقل از هفته‌نامه آتیه http://vista.ir/article/324291.
- ناکاش، ییتزاک، (1382)، «بدون مانیفیست؛ نگاهی به وضعیت کنونی شیعیان عراق»، ترجمه محمدعلی معتضدیان، ماهنامه زمانه، تهران شماره 13، صص 70-68.
- واعظی، محمود، (1387)، «امنیت‌سازی در عراق: بازیگران و رویکردها»، همشهری دیپلماتیک، مرکز تحقیقات استراتژیک، شماره 24.
- Dodge, Toby. (2005); Iraq's Future: the Afterlathe of regime change, New york: Routledge.
- Galbraith, Peter. (2006); the End of Iraq: How American Incompetence Created a War without End, Simon& Schuster.
- Human Rights Watch/Middle East, (1995); Iraq’s Crime of Genocide: Campaign against the Kurds, London: New haven.
- Judah, Tim. (2002); In Iraqi Kurdistan, Survival, vol.44, no.4.
- Lipset, Seymour. (1963); Political Man, New York: Doubleday.
- Mackenzie (1999); David Neil, "The origin of Kurdish", in: IranicaDiversa, (eds) Carlo G. ceretti and Ludwig Paul, vol.II, Roma: InstitutoItaliano, PerLAFrica. E LOriente..
)