چکیده
جمهوری اسلامی ایران در منطقه غرب آسیا (خاورمیانه) قرار دارد که شناخت بازیگران و کیفیت نقشآفرینی آنها در تعیین روابط خارجی و تنظیم سیاست منطقهایاش نقش اساسی دارد. در بین بازیگران منطقهای، دولتهایی قرار دارند که در ادبیات روابط بینالملل آنها را بهعنوان دولتهای کوچک نامگذاری میکنند. این دولتها علیرغم برخی ویژگیهای مشترک که آنها را تحت عنوان دولت کوچک همخانواده کرده است، دارای تفاوتهایی در بازیگری و بالطبع تأثیر متفاوت بر مناسبات خارجی جمهوری اسلامی هستند. در این مقاله سیاست خارجی اردن و امارات متحده عربی بهویژه بعد از حوادث بهار عربی با روش مقایسه کیفی و باهدف فهم و تحلیل تفاوت سیاست خارجی این دو دولت بررسی و مقایسه شده است. نتایج نشان میدهد که علاوه بر دولتهای بزرگ منطقهای مانند جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی، دولتهایی مانند امارات و اردن علیرغم کوچک بودن نیز در شرایط پسا بهار عربی نقشآفرین بودهاند. امارات متحده عربی با در پیش گرفتن استراتژی اتحاد و ائتلاف با قدرتهای بزرگ منطقهای و بینالمللی، در مسائل منطقهای مانند بحرین، جنگ یمن، پرونده هستهای ایران و تحولات لیبی رفتار تهاجمی با الگوی نظامی در سیاست خارجی داشته است و در مقابل، اردن هاشمی با رویکرد مناقشه گریزی تلاش نموده، منافع ملی خود را حتیالامکان با اجتناب از درگیر شدن در اقدامات نظامی و از طریق ابرازهای دیپلماتیک و سیاسی، تأمین نماید.
کلیدواژهها
موضوعات
آدمی، علی؛ بخشی، رامین،(1397)، روندهای الگویی سیاست خارجی امارات متحده عربی از 1971-2017،. نشریه: روابط خارجی،10(4): 143-167.
المزاینی، خالد المزاینی؛، ریکلی، ژان مارک ریکلی و همکاران، (1398)، قدرت های کوچک خلیج فارس، تهران:نشر بید
طالبان، محمد رضا (1393) روش شناسی مطالعات انقلاب با تأکید بر انقلاب اسلامی ایران. چاپ دوم، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
قوام، عبدالعلی؛ فاطمی، قوام، سید احمد فاطمی و همکاران، (1390)، نظریه روابط بینالملل پیشینه و چشم انداز، نشر قومس، 1390
کاظمی دوبخشری، امین؛ زیبائی، مهدی و سرخیل، بهنام (1400)، سیاست خارجی نوین امارات در منطقه غرب آسیا،فصلنامه آفاق امنیت، 14 (52): 207-229.
هدایتی شهیدانی، مهدی و بابایی، محمدرضا (1400)، ناپایداریهای سیاست خارجی امارات متحده عربی؛ از قیامهای عربی تا عادیسازی روابط با اسرائیل،. مطالعات سیاسی جهان اسلام، 10 (3): 63-84.
یاسینی، سید اسماعیل، (1400)،درآمدی بر سیاست خارجی پادشاهی اردن هاشمی،. تهران: ابرار معاصر.
رادیو فردا (1398) «سفر محرمانه مشاور امنیت ملی امارات به ایران؟» 23 مهر 1398 بازیابی شده از سایت رادیو فردا https://www.radiofarda.com/a/exclusive-uae-s-secret-mission-to-iran-/30215625.html
Abi-Habib, Maria (2017, February 15), U.S., Middle East Allies Explore Arab Military Coalition, Wall Street Journal, Retrieved from https://www.wsj.com/articles/u-s-middle-east-allies-explore-arab-military-coalition-1487154600
Al Sharif, Osama (2019, February 18) Jordanians see Israel as only winner at Warsaw summit, Al Monitor, Retrieved from https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2019/02/jordan-israel-winner-warsaw-summit-poland-trump-pompeo.html
Barnes-Dacey, Julien and Levy, Daniel (2013), The Regional Struggle for Syria, European Council on Foreign Relations, Retrieved from https://www.ecfr.eu/page/-/ECFR86_SYRIA_REPORT.pdf
Alrai. (2015/08/08). "Oman Trade presents investment opportunities to a Gulf economic delegation" http://alrai.com/article/725892.html
Al-Zawati, Mustafa. (2020/01/27). "The Jordanian role in Libya is greater than it seems. the story of the support that the Hashemite Kingdom was forced to provide to Haftar". https://arabicpost.net/%d8%aa%d8%ad%d9%84%d9%8a%d9%84%d8%a7%d8%aa/2020/01/27/%d8%a7%d9%84%d8%af%d8%b9%d9%85-%d8%a7%d9%84%d8%a3%d8%b1%d8%af%d9%86%d9%8a-%d9%84%d8%ad%d9%81%d8%aa%d8%b1/
Arabnews. (2020). "US-Iran war would bring ‘untold chaos’ warns Jordan’s King Abdullah II" https://www.arabnews.com/node/1613646/middle-east
Reuters. (2019). "Us iran nuclear jordan germany jordans foreign minister sees arms race if iran nuclear deal ends" https://www.reuters.com/article/us-iran-nuclear-jordan-germany/jordans-foreign-minister-sees-arms-race-if-iran-nuclear-deal-ends-idUSKBN1I91FC
Hall. PA. Aligning Ontology and Methodology in Comparative Research. In: Mahoney J, Rueschemeyer D Comparative Historical Analysis in the Social Sciences. Cambridge, UK and New York: Cambridge University Press ; 2003. pp. Ch. 11.
Little, Daniel. (1990). Varieties Of Social Explanation: An Introduction To The Philosophy Of Social Science 1st Edition. Colorado: Westview Press
Molis. A. (2006). "The role and interests of small states in developing European security and defence policy. Baltic Security & Defence Review, vol. 8, pp. 81-100
Przeworski, Adam and Henry, Teune (1970), “The Logic of Comparative Social Inquiry”, London: Wiley-Interscience
R.Ryan, Curtis (2014), Jordanian Foreign Policy and the Arab Spring, Middle East Policy, Volume 21, Issue 1, Retrieved from https://mepc.org/jordanian-foreign-policy-and-arab-spring
Saad-Elddin, Nadia (2017 February), Dimension and motives of Jordan’s role in Libyan crisis, Retrieved from https://futureuae.com/m/Mainpage/Item/2445/overlapping-calculations-dimensions-and-motives-of-jordans-role-in-libyan-crisis
Sasley, Brent (March 2002), Changes and Continuities in Jordanian Foreign Policy, Middle East Review of International Affairs, Vol. 6, No. 1
Sawalha, Abdullah (2018, July 13) Jordan’s Shift Back to the Sunni-Israeli Coalition, Washington Institute for Near East Policy, Retrieved from https://www.washingtoninstitute.org/fikraforum/view/jordans-shift-back-to-the-sunni-israeli-coalition1
slijper Frank, The United Arab Emirates: arm transfers and regional conflict, pax , sep 2017
Soubrier Emma , Evolving foreign and security policies: acomparative study of Qatar and United Arab Emirate, 2016 NY Routledge
UN News Center, United Arab Emirates, at UN, calls for international partnerships to achieve Middle East peace’, 2 October 2015, http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=52142 - .WRMKPMmkKcg.
WALTZ, K. (1979). Theory of International Politics. California: Berkeley
Wearing David, Anglo Arabia: Why Gulf wealth matters to Britain , wiley 2018
Wezeman, Pieter D. & Kuimova, Alexandra. (2019). "Military Spending and Arms Imports by Iran, Saudi Arabia, Qatar and the UAE" https://www.sipri.org/publications/2019/sipri-fact-sheets/military-spending-and-arms-imports-iran-saudi-arabia-qatar-and-uae
Wilson, Rodney (1991), Politics and the Economy in Jordan, London, Routledge.
World Bank (2011, 24 September). "The World Bank and smallstates: Accelerating partnership', in Small states forum: Sustainability of small state's development and growth, Washington, World Bank. http://siteresources.worldbank.org/PROJECTS/Resources/409401118776867573/TheWorldBankandSmallStates.pdf (accessed 6 September 2016).
Zahariadis. N (1994). Nationalism and small state foreign policy: The Greek response to the Macedonian issue'. Political Science Quarterly, vol. 109, issue 4. pp. 647-67
Adami, A.& Bakhshi, R. (2017). Pattern trends of the foreign policy of the United (in Persian)
Arab Emirates from 1971-2017 Publication: Foreign Relations, . Volume: 10, Number: 4 (consecutive 40). Pages: 143-167. (in Persian)
Al-Mazhaini, Kh.& Rikli, J. and others. (2018). Small Powers of the Persian Gulf, Tehran: Bid Publishing(in Persian)
Taliban, MR. (2013). Methodology of revolution studies with an emphasis on the Iranian Islamic Revolution. Second edition, Tehran: Research Institute of Imam Khomeini and the Islamic Revolution. (in Persian)
Qavam, A.& Fatemi,SA. and others. (2010). Theory of International Relations, Background and Perspective,Tehran: Qoms Publishing(in Persian)
Kazemi,A.& Zibaei, M & Sarkhil, B. (2021). The new foreign policy of the UAE in the West Asian region. Afaq Security Quarterly, 14, (52):207-229. (in Persian)
Hedayati Shahidani, M. & Babaei, M. (2021). the instabilities of the foreign policy of the United Arab Emirates; From the Arab uprisings to the normalization of relations with Israel. Political studies of the Islamic world, 10, (3): 84-63. (in Persian)
Yasini, S.I. (2021). An introduction to the foreign policy of the Hashemi Kingdom of Jordan. Tehran: Contemporary Abrar. (in Persian)
RadioFarda (2018) "Confidential trip of the national security adviser of the UAE to Iran?" October 23, 2018 retrieved from Radio Farda website https://www.radiofarda.com/a/exclusive-uae-s-secret-mission-to-iran-/30215625. html(in Persian)