مطالعات سیاسی جهان اسلام

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

واکاوی قدرت‌یابی داعش درافغانستان (2022) و تاثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران

    نویسنده

    دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آیت الله بروجردی،بروجرد،ایران

,

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

چکیده

 هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی دلایل حضور و قدرت­یابی داعش در افغانستان است؛ داعش از سال 2015 در افغانستان اعلام موجودیت و در سال 2021 پس از خروج امریکا و به قدرت رسیدن طالبان در این کشور، استراتژی خود را مخالفت با طالبان و کشتن شیعیان اعلام کرد. بر این اساس، در پرتو ناامنی داخلی در افغانستان، تهدیدهای مختلفی از نظر امنیتی، سیاسی و ژئوپلتیکی برای افغانستان و ایران ایجاد کردند.
روش: پژوهش حاضر از روش توصیفی – تحلیلی و نظریه معمای امنیت اجتماعی باری بوزان برای بررسی موضوع بهره می‌برد. علل، اهداف و قدرت­یابی داعش، در پی بحران ناامنی در افغانستان و تأثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران را از این رهگذر مورد موشکافی قرار می‌دهد.
یافته‌ها: بحران سیاسی و چالش امنیتی حادث ‌شده در افغانستان از سه سطح فرهنگی –  اجتماعی، اقتصادی – سیاسی و نیز ژئوپولیتیکی نشأت می‌گیرد. در سطح فرهنگی – اجتماعی، عنصر و شاه‌کلید «قبیله‌محوری» در سطح اقتصادی، عنصر «فقر – بیکاری»، در سطح سیاسی «خلأ قدرت داخلی» و در سطح ژئوپلیتیکی «رقابت قدرت‎های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای» حائز اهمیت هستند. خشونت‌های داخلی بین هویت‌های متعارض، نه‌تنها مانع شکل‌گیری اقتدار مدنی فراگیر بوده، بلکه فضا را برای مداخلات قدرت‌های خارجی از طریق پشتیبانی از هریک از هویت‌های درگیر فراهم کرده‌است و این مسأله امنیت ایران را تحت تأثیر قرار می­دهد.
نتیجه‌گیری: بحران داخلی افغانستان، راه‌حل نظامی ندارد و مذاکره با هدف به‌تعادل‌ رساندن گروه‌های درگیر، تنها راه‌حل قابل تصور برای پایان این بحران است. در غیر‌این‌ صورت، گروهایی همچون داعش، امکان و انگیزة بسیار بالایی برای کنشگری در افغانستان دارند. والبته کشورهایی همانند ایران که امنیتشان تحت تأثیر امنیت افغاستان است، باید جهت تشکیل یک دولت مردمی فراگیر همکاری نمایند.

کلیدواژه‌ها

مراجع
بوزان، باری (1378) مردم، دولت­ها و هـراس، ترجمـه: پژوهـشکده مطالعـات راهبـردی، تهـران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
باقری­زاده، علی و شهرام عسکری حصین (1398) حضور داعش در افغانستان تهدیدی علیه جمهوری اسلامی ایران، مجله پژوهش بین­الملل،46(1): 1-28.
حمیدی، سمیه؛ مزدخواه، احسان؛ پیمان زنگنه (1400)، آمریکا و استراتژی صلح­سازی در افغانستان؛ از نئومحافظه­کاری تا نئوهمیلتونیسم، مطالعات روابط بین الملل، 14(4) :29-59
حسین خانی، الهام (1390)، امنیت افغانستان و قدرت­یابی دوباره طالبان، علوم سیاسی، قم، 4(16): 240-250.
روی، پل (۱۳۸۲)، معمای امنیت اجتماعی، ترجمه منیژه نوید‌نیا، مطالعات راهبردی، 6(۳): 685-703.
ذوالفقاری، مهدی؛ عمرانی، ابوذر (1396)، تأثیر حضور داعش بر امنیت جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، 7(2): 169-195.
رشید، احمد رشید (1382)، طالبان، ترجمه نجیش خند، چاپ اول، تهران: انتشارات بقعه
زاهدی،بهرام (1400)، جامعه ­شناسی قومی مذهبی طالبان، مطالعات راهبردی جهان اسلام ،22(3): 129-150.
محقق،‌ سبحان (۱۳۹۳)، «جنگ همه علیه همه در لیبی»، کیهان، ۵ شهریور، آنلاین: http://kayhan.ir/fa/news/22360
سبحانی، مهدی ( 1388)، راهبرد جدیـد آمریکـا در افغانـستان، فـصلنامه سیاسـت خـارجی، 22(3):729-750.
عصمت الهی، محمدهاشم و دیگران (1378)، جریان پرشتاب طالبان، تهران: الهدی.
عالیشاهی، عبدالرضا و همکاران (1396)، بررسی دلایل حضور گروهک تروریستی –  تکفیری داعش در افغانستان بر اساس تئوری دومینوی ویلیام بولیت، فصلنامه ژئوپلیتیک،13(1):173-195.
غفاری نسب، اسفندیار (1397)، هویت قومی و هویت ملی در افغانستان: مورد مطالعه، دانشجویان تعلیم و تربیه کابل، دو فصلنامه علمی –  پژوهشی جامعه­شناسی سیاسی جهان اسلام، 6(2)  :58-79.
غوری، نظرمحمد (1400)، فرهنگ مردم افغانستان و جهانی شدن (مورد مطالعه: جشن نوروز)، پژوهش­های مدیریت و علوم انسانی در ایران: 9(1): 289-297.
فرجی­راد، عبدالرضا و همکاران (1390)، بررسی روند دولت –  ملت­سازی در افغانستان‌ و موانع پیشرو، علوم سیاسی،-(80)113-133.
فیروزه­پور، حسن و ناصر یوسف زهی (1396)، تأملی انتقادی به چالش­های امنیتی اقتصادی ایران و افغانستان، دوفصلنامه سیاسی روابط بین­الملل، -(2): 167-192.
کیانی،وحید، و آشوری علی(1400)، حضور نیروهای فرامنطقه‌ای و تأثیر آن بر امنیت پایدار مرزی و عملکرد نیروهای مرزبانی مطالعه موردی: استان خراسان جنوبی، علوم و فنون دریایی مرزی، 10(39): 74-103.
گرر، فردریک (1386)، ریشه­یابی اختلافات افغانستان و پاکستان، احیای طالبان، ترجمه: محمدامین خـرمـی.
گیدنز، آنتونی (1378)، تجدد و تشخص، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
محمودی، زهرا، ملازهی، پیرمحمد (1395)، داعش در افغانستان؛ ماهیت، اهداف و چشم­انداز آن، فصلنامه رسانه بین­الملل، 9(1) :119-144.
مصباح­زاده، سید محمدباقر (1399)، سناریوهای فراروی مذاکرات بین­الافغانی، مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.
هایمن، آنتونی (1373)، اهمیـت افغانـستان بـرای آسـیای مرکـزی، ترجمـه: حـسن نـورائی بیدخت، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، 2(7): 83-94.
مطالعات سیاسی جهان اسلام
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 41
فروردین 1401
صفحه 127-151
فایل ها
اشتراک گذاری
ارجاع به این مقاله
آمار