نویسندگان
1
هیات علمی / دانشگاه تربیت مدرس
2
دانشجوی دکترای روابط بین الملل / دانشگاه تربیت مدرس
,
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
چکیده
پیدایش داعش را میتوان پس از قیامهای اخیر در جهان عرب، مهمترین بحران امنیتی خاورمیانه تلقی کرد زیرا نحوه برخورد با این بازیگر جدید با توجه به منافع درهمپیچیده بازیگران جهانی و منطقهای به مشکلی جدی تبدیلشده است؛ اما صرفنظر از نحوه شکلگیری و پیامدهای آن، مسئله مهم چرایی انتخاب منطقه جغرافیای فعلی از سوی داعش برای تحقق اولیه مقاصد خود و راهبردش در گزینش مناطق جغرافیایی موردنظر هست. براین اساس سؤال اصلی در اینجا، چرایی انتخاب بازیگران موردتهاجم از سوی این بازیگر غیردولتی است. در همین ارتباط، پژوهش حاضر درصدد است تا با استفاده از اسناد و آثار موجود با شیوهای تبیینی و اکتشافی به تحلیل و تبیین این موضوع بپردازد. یافتهها حاکی از آن است که به نظر میرسد علاوه بر معیار ایدئولوژیک، متغیرهای دیگری ازجمله متغیرهای درونی چون توانایی اقتصادی و توانایی ائتلافسازی این گروهک و متغیرهای بیرونی مانند ثبات سیاسی، پتانسیل شکاف پذیری قومی و مذهبی و توان اقتصادی کشورهای موردتهاجم در انتخاب داعش تأثیرگذار هستند؛ بنابراین پژوهش حاضر با توجه به دلایل انتخاب عراق و سوریه بهعنوان کشورهای موردتهاجم، به ارائه تصویری از چرایی گزینش بازیگر مذکور خواهد پرداخت
الف- کتب
1. ابوالحسن شیرازی، حبیبالله؛ قربانی شیخنشین، ارسلان؛ سیمبر، رضا، 1391، سیاست و حکومت در خاورمیانه، تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.
2. بایمن، دانیل، 1387، ایجاد عراقی دموکراتیک چالشها و فرصتها، ترجمه سکینه ببری و عبدالرضا همدانی، سامان سیاسی در عراق جدید، به کوشش امیرمحمد حاجی یوسفی و احمد سلطانی نژاد، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی، چاپ دوم. 154-175
3. برادران شرکا، حمیدرضا، 1388، چشمانداز استراتژیک کشورهای مسلمان، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک- مجمع تشخیص مصلحت نظام.
4. بشیریه، حسین، 1384، جامعهشناسی سیاسی: نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران: نشر نی.
5. حاجی یوسفی، امیرمحمد؛ سلطانینژاد، احمد، 1387، سامان سیاسی در عراق جدید، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی، چاپ دوم.
6. راموز، صالح، 1392، لبنان، هویت ملی؛ و تأثیر آن بر روابط دوجانبه با ایران، تهران: انتشارات سروش، چاپ اول.
7. ساجدی، امیر، 1392، بحران سوریه و دخالت قدرتهای بیگانه، تهران: پژوهشنامه روابط بینالملل.
8. عبدالله خانی، علی، 1389، نظریههای امنیت، تهران: مؤسسه فرهنگی و بینالمللی ابرار معاصر، چاپ اول.
ب- مقالات
9. اسدی، علیاکبر، (1386)، «دولت-ملتسازی در عراق جدید و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، مجله سیاست دفاعی، شماره 60، صفحات121-150.
- 10. امینی، کریم، (1388)، «تأثیر روند دولت-ملتسازی بر ثبات سیاسی و سیاست خارجی عربستان سعودی»، مجله سیاست دفاعی، سال 17، شماره 68، صفحات 155-176.
- 11. امینیان، بهادر؛ کریمی قهرودی، مائده، (1391)، «استراتژی دولت-ملتسازی امریکا در افغانستان»، دو فصلنامه علمی پژوهشی دانش سیاسی، سال 8، شماره 1، صفحات 69-97.
- 12. جوکار، محمدصادق، (1387)، «جدال قدرت، دلایل ادامه ناآرامیهای داخلی در عراق»، همشهری دیپلماتیک، سال 3، صفحات2-18.
- 13. زرگر، افشین، (1385)، «مدلهای دولت- ملتسازی؛ از مدل اروپایی تا مدل اوراسیایی»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال 14، شماره 7، صفحات 97-160.
- 14. ساعی، احمد، (1384)، «امنیت ملی در جهان سوم»، مجله پژوهش حقوق و سیاست، سال 7، شماره 14، صفحات 55-91.
- 15. فلسفی، هدایت الله، (1371)، «بیاعتمادی، تضاد مفاهیم واقعی و جعلی»، جامعه سالم، سال 2، شماره 6، صفحات 265-274.
- 16. قوام، سید عبدالعلی؛ قیصری، محمد، (1391)، «ملیگرایی و دولت-ملتسازی در خاورمیانه»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال 19، شماره 4، صفحات 11-36.
- 17. کریمیان، علیرضا؛ رهبر، عباسعلی، (1393)، «رسانههای جمعی، ثبات سیاسی و وقوع انقلاب اسلامی در ایران»، فصلنامه علمی پژوهشی رهیافت انقلاب اسلامی، سال 8، شماره 26، صفحات 23-44.
- 18. متقی، ابراهیم؛ محمد حسینی، مسعود، (1391)، «فرصتها و تهدیدات امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در قبال دولت-ملتسازی امریکا در عراق»، مجله سیاست دفاعی، سال 20، شماره 80، صفحات 9-46.
19. محمدی لرد، عبدالمحمود، (1390)، «سازمانهای اطلاعاتی و ثبات سیاسی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 14، شماره 3، صفحات 227-258.
20. مصلینژاد، عباس، (1388)، «فرهنگ اجتماعی و ژئوپلیتیک قدرت در افغانستان»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال 5، شماره 1، صفحات 168-197.
- 21. موثقی، سید احمد؛ کرمزادی، مسلم، (1390)، «بررسی تأثیرات ثبات سیاسی بر توسعه»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 41، شماره 3، صفحات 321-340.
- 22. مهنام، شیدا؛ زارع زحمتکش، صدیقه، (1391)، «چالشهای اجتماعی، هویتی و ساختاری خاورمیانه (مطالعه موردی عراق)»، فصلنامه سیاست خارجی، سال 26، شماره 4، صفحات 913-934.
- 23. نیاکویی، سید امیر؛ بهمنش، حسین، (1391)، «بازیگران معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکردها»، فصلنامه روابط خارجی، سال 4، صفحات 97-135.
- 24. هادیان، حمید، (1388)، «ضعف ساختاری دولت- ملتسازی در افغانستان: جغرافیا و قومیت»، فصلنامه راهبرد، سال 18، شماره 51، صفحات 133-151.
ج- انگلیسی
- 25. Asseburg, Muriel(2013),”Syria’s Civil War: Geopolitical Implications and Scenarios”, Mediterranean Yearbook, 2013.
- 26. Barnes, Jessica(2009), “ Meaning the Waters of Bath Country: the Politics of Water Security in Syria”, Geopolitics.
- 27. Chao, En-Chieh(2014), “Not Fanatical: The Evolution of Sociable Piety and the Diakogic Subject in Multi-Religious Indonesia”, The Asian Pacific Journal of Anthropology, Vol.15, No.3.
- 28. Chari, PR(2010), “Pakistan’s Stability the Global Stakes, Institute of Peace and Conflict Studies”, New Dehli, No.159.
- 29. Goulden, Robert(2011), “ Housing, Inequality, and Economic Change in Syria”, British Journal of Middle Eastern Studies, 38(2).
- 30. Khan, Ijaz(2006), “Contending Identities of Pakistan and the Issue of Democratic Government”, Peace and Democracy in South Asia, Vol 2. N.1 &2.
- 31. Lacher, Wolfram(2011), Families, Tribes and Cities in the Libyan Revolution, Middle East Policy, Vol.18, No,4
- 32. Lacher, Wolfram(2011), Families, Tribes and Cities in the Libyan Revolution, Middle East Policy, Vol.18, No,4
- 33. Mather, Yassamine(2014), “The fall of Ottoman Empire and Current Conflict in the Middle East”, Critique, Vol. 42, No. 3.
- 34. Moret, Erica S(2015), “ Humanitarian Impact of Economic Sanction on Iran and Syria”, European Security, Vol.24, No.1.
- 35. Perthes, Volker(2001), “The Political Economy of Syrian Succession”, Survival Global Politics and Strategy, Vol, 43, No. 1.
- 36. Philips, Christopher (2015), “Sectarianism and Conflict in Syria”, Third World Quarterly, Vol,36, No.2.
- 37. Sakai, Minako, Fauzia, Amelia(2014), “Islamic Orientations in Contemporary Indonesia: Islamism on the Rise?”, Asian Ethnicity, Vol, 15, No.1.
- 38. Schmidt, Soren(2006), “ the Missed Opportunity for Economic Reform in Syria”, Mediterranean Politics, Vol, 11, No. 1.
- 39. Schwarz, Rolf, Corral, Miguel de(2011), “States Do not just fail and collapse: Rethinking states in the Middle East”, Democracy and Security: 7.
- 40. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/iz.html