بررسی و مقایسه مؤلفه‌های تمدن‌ساز میان چهار کشور ج.ا.ایران، عربستان، ترکیه، مالزی

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه شاهد

2 دانشجوی دانشگاه شاهد

چکیده

در نیمه دوم قرن بیست بویژه پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران شاهد بیداری اسلامی و حرکت مجدد مسلمانان به سمت هویت‌یابی تمدنی هستیم. در میدان جهان اسلام کشورهای ج.ا.ایران، عربستان سعودی، مالزی و ترکیه، بیش از دیگران به نظریه‌پردازی در راستای مهدشدن تمدنی پرداخته‌اند. این کشورها در صدد ارائه الگوی اسلام تمدنی برای دستیابی به توسعه، پیشرفت و کسب استقلال هستند. در جمهوری اسلامی ایران، مقام معظم رهبری، آیت الله خامنه‌ای، موضوع «تمدن نوین اسلامی» را مطرح نمودند. از نظر ایشان هدف نهایی جمهوری اسلامی ایران رسیدن به تمدن نوین اسلامی است. همزمان با این مسئله شاهد شکل گیری بحث «نوعثمانی‌گری» در ترکیه، «اسلام حضاری» در مالزی و تکاپوی «اسلام وهابی» عربستان برای محوریت در جهان اسلام هستیم. هریک از این کشورها تلاش دارند با طرح بحث اسلام تمدنی در میدان جهان اسلام خود را بهترین محور و الگو معرفی کنند. سؤال اصلی مقاله این است که کدامیک از این چهار کشور در میدان (مرز) جهان اسلام میتوانند محور (مهد) تمدن اسلامی قرار گیرند؟ استخراج مؤلفه-های تمدن‌ساز، نقاط ضعف و قوت و فرصتها و تهدیدهای این چهار کشور برای محوریت الگوی اسلام تمدنی را نشان میدهد. یافته‌های مقاله این موضوع را به اثبات می‌رساند که ج.ا.ایران با توجه به تراث فرهنگی و تمدنی عمیق از ظرفیتهای بیشتری در مقایسه با سایر کشورها برای تبدیل شدن به محوریت الگوی تمدنی در میدان جهان اسلام برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study and Comparison of Civilization Components between the Four Countries of the Islamic Republic of Iran, Saudi Arabia, Turkey, Malaysia

چکیده [English]

According to theories of International Relations, the future international system is "a multi-polar multi-civilizational system". The brilliant history of Islamic civilization indicates that this civilization is one of the most important rivals of Western civilization. Currently, in the Islamic world, the Islamic Republic of Iran, Saudi Arabia, Malaysia and Turkey have more theories about the core of civilization than others. In the Islamic Republic of Iran, the Supreme Leader, Ayatollah Khamenei, posed the issue of "modern Islamic civilization". At the same time, we are witnessing the formation of the "Neo Ottomanism" in Turkey, “civilizational Islam” in Malaysia and "Wahhabi Islam" in Saudi Arabia. Each of these countries is trying to introduce themselves as the best model about “civilization Islam” in the Islamic world. The main question of the article is which of these four countries has more civilizational capacities for centering in the Islamic world? Extraction of  the civilization elements shows the weaknesses and strengths, and the opportunities and threats of these four countries. According to the findings of the research, the Islamic Republic of Iran has more capacities than others to become the core of civilization in the Islamic world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civilizational Islam
  • Islamic world
  • Multipolar International System

مراجع

کتاب
1.    شریعتی، علی، 1368، تاریخ تمدن، تهران: قلم،جلد 2، چاپ سوم.
2.    عظیمی، رقیه­السادات، 1385، کتاب سبز عربستان سعودی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل، چاپ دوم.
3.    مطهری، علی، 1388، نقدی بر مارکسیسم، تهران: صدرا، چاپ ششم.
4.    مقصودی،‌ مجتبی؛ تیشه­یار، ماندانا، 1388، تمدن ایرانی فراسوی مرزها، تهران: تمدن ایرانی، چاپ اول.
5.    نای، جوزف، 1387، قدرت نرم، ترجمه سید محسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ اول.
6.    واعظی، محمود و دیگران، 1393، راهبرد سیاست خارجی برای ارتقای جایگاه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در شرایط جدید بین‌المللی، تهران: دفتر مطالعات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، چاپ اول.
7.    یوکیچی، فوکوتساوا، 1379، نظریه تمدن، ترجمه چنگیز پهلوان، تهران: گیو، چاپ دوم.
ب- مقالات
8.    آدمی، علی؛ نوری، مهسا، (1392)، «دیپلماسی فرهنگی ترکیه در آسیای مرکزی: فرصت‌ها و چالش‌های پیش رو»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 83، 27-1.
9.    آشنا، حسام‌الدین؛ روحانی، محمدرضا، (1389)، «هویت فرهنگی ایرانیان از رویکردهای نظری تا مؤلفه‌های بنیادی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره سوم، شماره 4، 184-157.
10.     جمشیدی، محمدحسین؛ گل­محمدی، ولی، (1394)، «مدل تصمیم‌گیری شهودی چندوجهی و تحلیل سیاست­خارجی ترکیه (مطالعه موردی دولت عدالت و توسعه)»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، شماره 17، 168-139.
11.     جهان‌بین، فرزاد؛ معینی‌پور، مسعود، (1393)، «فرایند تحقق تمدن اسلامی از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال یازدهم، شماره 39، 46-29.
12.     حسینی، سیدحسین، (1393)، «روش تحلیل مؤلفه‌های مفهومی تمدن»، فصلنامه حکمت معاصر، سال پنجم، شماره دوم، 45- 21.
13.     دانش‌نیا، فرهاد و دیگران، (1392)، «هویت تاریخی، نوعثمانی‌گرایی و سیاست خارجی ترکیه»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال دوم، شماره 7، 60- 35.
14.     شیرزادی، رضا، (1389)، «دولت و توسعه سیاسی در مالزی»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال سوم، شماره 9، 179- 153.
15.     صادقی، سیدشمس­الدین، (1393)، «انقلاب اسلامی و هویت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال 11، شماره 38، 46- 25.
16.     صدیق بطحائی اصل، میرابراهیم؛ جوادی ارجمند، محمدجعفر، (1394)، «تفاوت رویکردهای سیاست خارجی ایران و ترکیه در خاورمیانه 2012- 2002»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال 22، شماره 2، 56- 31.
17.     کوهن، علیرضا؛ نزاکتی، فرخنده، (1393)، «دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی عربستان»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره 3، شماره 3، 234- 205.
18.     محمدیان، محمد، (1395)، «ناهمخوانی‌ها در سیاست خارجی عربستان: چشم‌انداز جایگاه منطقه‌ای»، فصلنامه سیاسی اقتصادی، شماره 303، 64- 50.
19.     موثقی، سیداحمد؛ نیری، هومن، (1389)، «اسلام میانه‌رو و دموکراسی در ترکیه»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، شماره 2، 63- 33.
20.     نوروزی فیروز، رسول؛ خاتمی‌نیا، فضه، (1392)، «گزارش کتاب اسلام تمدنی پلی میان سنت و تجدد»، آینه پژوهش، سال 24، شماره 2، 76- 61.
21.     همیانی، مسعود، (1394)، «تغییر در سیاست خارجی عربستان سعودی: از استراتژی موازنه تا رهبری ائتلاف»، فصلنامه سیاست خارجی، سال 29، شماره 1، 73- 53.
 

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار